|
|
||||
|
Dam tein… ka Donghnak
Captain Scott le a Hawile pali hi Thlang Vawlei donghlei (South Pole) an phan i kir kho ti loin an thi colh, Vawlei vialte cu Hawhra nih akhuh dih caah zei dang zeihmanh um loin rang curin aum ko. Cu cungah cun Captain Scott le a Hawile cu Catlap rang cung i Deh hme tete bantuk khi an si. Cun Thli nih ahrang tukhring hran i a Thawng cu aviau bakin aviau, annih cu duhsah tein an ithawn, an Ke zongin akhal dih deng, Khua zong an hmu kho ti lo, an Thazaang zeihmanh aum ti lo, a Donghnak cun an kalk ho ti lo i cucun an tang. Thli nih atengh bakin a iteng i Hawhra cu atlang tlangin ahun choihlen hnanak Hmun zawnah cun an celh tihring hran lo caah an Puanthlam te cu an samh i an bunh. An Lung chung tecun kan nung bal lai lot i an iruah ko, sihmansehlaw pakhat le pakhat hehtiah Thazaang kha an ipe i Ruahchannak ngeih khawh an izuam. Robert F. Scott nihin, South Pole leikal awkah khan a Hawile chungin aṭhawng bikbik le afel bikbik tiin a ithim mihna an si. Annih cu an Ke tein an kal i Harnak aphun phun an tong nain South Pole phan hmasa bikmi kan silai timi Ruahchannak nih khan an Lung a lomhter khawhhna. Sinain an va phak taktak tikah khan an Lung asi longai, zeicaticun an hlanah Norway mipa pakhat Roald Amundsen kha arak phan hmasa cang tikha an hngalh. An rak tlai tuk ai! Cuticun Lung nuam lo ngaiin le thachia ngaiin an kir. Zarh khat hnu zarh khat Thlitu lak le Hawhra cungin cun Inn leicu an panh. Harnak le Batnak vialte kha an ton chin lemang, i Rawlṭamnak le Fahtuarnak kha an ton chin lemang. An lakah pakhat cu acelh ti lo i hehtiah an chanhlen ko nain athi. A dang pakhat cu a ikhawng deng i Hawi caah thilrit ka sisual lai ati i Thlitu lakah cun ava ifim hlawm. An Tha adong, Harnak a Phun phunin an tong, sihmansehlaw pakhat le pakhat kha Thazaang kha an ipe i anmah le anmah kha nungin kan chuakte ko lai, tiah Ruahchannak he an iforh. A dongh nakah cun akal tein an kalk ho ti lo, cucacun an Puanthlam tecu an samh i an bunh i Nikhua hi ṭha deuh ko sawh seh tiin Thlaza an cam i an hngak. Sihmansehlaw Nikhua cu achia chin lemang, Thli nih ahrang chin, Hawhra atam chin. An Thlam lengah khan achuah tein an chuak ngam lo. Cuticun an ihreng ko. An Mei tih awk adih. An Tirawl zong adih. Kan donghnak cu anai cang tikha anmah tein an ihngalh. Captain Scott cu a Khua asik tukhring hran i a Kutdong nih an ṭhom dih cang caah Cafung hmanh atlai kho ti lo. Cu tikah cun a Bia hmasa bikah hiti hin aṭial; Hika i kan rat hi ka ingaichih lo. Harnak aum ti kan hngal kona buin kan tuahmi asi. Cucacun kan phunzai awkhrim asi lo. Pathian duh ningin si koseh, kanmah duh ningin sihram hlah seh, kan ti i a dongh tiangin aṭha bikmi tuah ve khawh chungin kan tuah. Nung usilaw kan tonmi Harnak, Inmi le ka Hawile an Ral ṭhatning kong tampi chim awk kha ka ngei hnga. Hi ka Ca le kan Ruak deuhtu nih a cu kong cu hun chim rihte ko kunrih hnaseh! Cu hnu Thla riat tlukah an Ruak le Captain Scott i a ṭialmi Ca cu an va hmuhhna i an kong cu an chim taktak, aholh cu an holh lo nain aṭha tuk le fiang tukin an chim. An kong cu Vawlei pumpi an Lung ṭhawn tertu an Ngaih a chiattertu asi. An kong cu a mikip nih Ca chungin an rel chung paoh cu an Ralṭhatnak le mah rian izumh awk tlakmi Sinak asun lawining a Langhtertu asi zungzal ko lai. captain Scott nih a Diary chungah a Bia hmanung bikah a ṭialmi Ca cu; Apoi cu a poingai ko nain ka ṭial kho ti lo, tikha asi. Amah kong cu zeihmanh ruat loin amah
|
pawngah athi cangmi a Hawile pahnih i an Nupile le Fale kong le amah Nupi le fale kongah ahun ruah chapmi cu, Pathian ruangah kan mihna kha rak kan zoh piakhna u, ati. Hi Bia vialte hi a Kutdong akhal dih cangmi chungin le tlaih khawh ti loin atlak tiangin a ṭialmi Bia hmanung bikmi cu an si. Captain Scott nih a ṭialmi chungah hin Vawlei cung khuaza kipah athang bikmi le mi tampi nih an rel duh bikmi cu a hawipa Sir Jame Barrie sinah a Ca hmanung bikah a Kuatmi hi asi. A nuam lo ngaimi Hmun i kan puanzar Thlam cu kan bunh. Atu ka Ca hi mi nih an hun hmuhte lai i na sinah an in kuatte lai ti Ruahchannak he ka ṭial. Mirang nihin kan thih tiang zongah mi ralṭha ngaiin kan thi tikha kan langhter ko i a Donghnak tiangin le kan ti khawh chungin kan ti ko. Kannih kan itinmi Vawlei ava Donghnak thlang south Pole cu an phan ko tikha an von theihte lai i an izuam khawh chungin an izuam ko tikha an hmuhte ko lai. Dam tein rung ium ai u! a Donghnak ka phak lai hi ka ṭih lo, amah belte cuticun, kha tikhan ka tuah lai, tiah ka Lung chungin ka itinhmi tete ka tuah manh lo ding hi ka Ngaih belte achia deuh. Hnabeidong taktak kan sicang. Kan Ke tiangin akhal dih cang i kan cawlcang kho ti lo. Mei tih awk zeihmanh kan ngei ti lo i kan Rawl hmuhnak ding cu a hlangai ngaimi asi. Sinain kan puazarmi Thlam chungah hin um ve ulaw na inuam ve ko hnga, kan hlasak le Biaruahnak cu na theih tikah na Lung cu a ṭhawng ve ko hnga. Hnu deuh tikah… Donghnak kan phan dengmang cang, sinain Mithmai chiain kan um lo. Kanmah le kanmah kan ithah aṭha hnga maw tiah kan iruat, sihmansehlaw kanmah thih tein thih aṭha deuh kan ti. Cucacun kan donghnak hi Lung thiang tein kan ruah piak ko… kei cu athi ding ka sicang caah ka Nupi kan Fale belte kha hun ka dawt piakhna! Sir James Barrie cu a Hawipa i Cakuat kha a ilung hmuih ngaingai i Ziaza le Thlarau leiah Cawnpiaknak nganpi angei tiah ahmuh. Cucacun midang zong nih an rel ve i Thazaang le Ralṭhatnak lak nakah an hman ve nakhnaCauk hme tein achuah i a Cauk i Min cu „Courage“ tiah ati. Captain Scott le a Hawile cu an rian kha tlamtling tein an lim i an thi. Hmasa bikmi cu an si lo nain South Pole kha an phan an hmuhmi le theihmi Ca chungah an ṭialmi kha anmah hnumi caah aṭha hnemngai ngaimi asi. A ngai ngaite ticun South Pole i va phak cu a tuahmi lakah abia pibik asi lo, cu nakin a biapi deuhmi cu Harnak ton tikah Minung nih zeitin dah kan um awk asi, ti an Langhtermi kha asi. Thihnak ko hmanh ṭih loin azam tak lo mihna cu mi ralṭha taktak an si. Cucacun hlan lioah rom mifim Cicero an timi Pa nih arak chimmi Bia cu hitin asi; „Mi ralṭha cu an Tharau angan,“ ati. William Shakespeare zong nih, „Mi rakchia cu an thih taktak hlanah voi tampi an thi, mi ralṭha cu Thihnak kha voikhat lawng an teh. Ka theihmi vialte lakah ka Khuaruah ahar bikmi cu, Minung nih Thihnak an ṭih hi asi, zeicaticun Thihnak cu kan caah a herhmi Donghnak aduh tikah aphan laimi cu asi ko,“ ati. Cun Hla (Biazai) phuahthiam John Dinne timi cu;
|
|||