|
||||
Ui Chur Tuanbia
Khua pakhat chungah Unau pahnih Ui Chur le Na Hai timi an um. Ui Chur cu mihrut chupchap, rianṭuan ṭhawng ngai asi. A naupa Na Hai cu Milolak, Mithathu ngai asi. Anmah tein Inn le Lo ngei ve vein an Nupi le he khuasa an si. Zan khat cu zanṭim hrawngah khin Ui Chur i Inn pawngin Na Hai cu akal. „Ui Chur“ tiah Aw kua nawnpi, fiang huaha loin ati i Khuachia le Ram huai bantukin a tlokciar, a iceih supsap. Zan khua deiin aṭhih. Ui Chur cu Khuachia ramhuai nih a ka ṭhih ati i aning ṭihin athi deng, Zan khua deiin Puanlu a ikhuh, a Thlanhri piin apaih, hngilh loin Khua adei. A thaizing zingkate khin a naupa Inn leiah ‚khu le phokin’ ava tli. „Ka naupa, nizan cu zan khuadei tein ka Inn pawngah zei dik asi hnga, an hung holh curmar, ka Min hoihna zongin an ka auh, an ka hrocer, tiah thinphang ngaiin achimh. A naupa nicun; „Ka u Chur, Khuachia ramhuai ṭha lo nih an in tuahto asi ko cu! nan Vokthau piin doh dangh ahau. Cu ti na tuah lo sicun Vanchiatnak zong nan tuar sual hnga, cun a Liang pahnih cu Inntual parah Thingṭe tein na thlai lai. Cun zanah Thawngpang hoihna nan theih sicun Khuahrum nih an in len hna asi lai, dawiṭhawl loin le dai tein nan it ziarziar lai. Cu tiin nan um lo i nan dawi ṭhawlhna sicun Vokthau thah ṭhan ahau lai, tiah ati. Ui Chur cu Inn leiah alawi i a Nupi cu; „Do dangh Raithawi tuah ahau; cu loah cun kan thi ko lai, zahan zan khua deiin Khuahrum nih an kan len asi kha“ ati i an Vokthaupi sumh riat cu athah. Zanṭim hrawngah khin Na Hai cu Thawngpang din pah nawn khin ara. Inncar i Savang cu alak i a Inn cun ava chiah hnuah Inn hmai Saliang cu alak ṭhan. Thawngpang cu a ingeihter pah. Ui Chur cu; „Kan Raithawi do dangh khuahrum a Lung atling i a kan len asi lai, tiah a Nupi cu achimh i thanuam lungsi ngaiin an it. A thaizing zingka ceuka tein atho i a Sa thlaimi ava zoh i aum lo. Cu tikah a Naupa sinah rianrang tein ava tli. A thlaimi Sa um lonak kong achimh. A nau nicun; „Na Khuahrum nih alak asi cuh! thinphan le khuaruahhar ding asi lo. Na Khuahrum a Lung atluang cang lai“ tiah ati. Ui Chur cu lungawi ngaiin aṭin. Na Hai nicun Voksa cu a Cum khat tein apherh. Ni khat cu a naupa Inn leiah Ui Chur cu ava leng. A naupa Inn cu ahei zoh lemang. Na Hai cu lolak tuk kaw a Inn cung he Vam he awng hre hruin aum. „Kawi Hai, na Inn cu aawn viar ṭung, ṭha tein sa ṭhan ngat“ tiah ahei ti. „Ka u Chur, ka tuah hrimmi asi. Zan i Arfi le Thlapa ceu zohnak le Arfi rel nakah aṭha ngai. Ka Inn chung zong a ceuter ngai. Chunah Ni ceu Inn chung khat tein aum fawn. Aceu ngai i anuam ngai lo maw, nang na Inn tham cu mui khep khupin aum i anuam lo ngai asi lo maw“ tiah ati. Cu ti sicun ka Inn zong ka hung vit ve lai“ tiah Ui Chur cu thawh ahun izal. “Ṭhu rih ka u Chur; „Ka u Chur, na Inn vih cu rethei zain kan Inn deuhtu kan ithlengmen lai“ ahei ti. Ui Chur cu a Lung atling ngai ve i an Inn cu an ithleng. Ui Chur nih a langmi Arfi cu phkhat, pahnih tiin arel lemang. Thlapaceu nih a Inn chung cu aceuh fawn i nuam ati ngaite. Furpi ahung si i Ruahpi nih a Inn chung vialte cu acinh dih. Cu tikah Na Hai te Inn, muipa dapah an Nupa an zam i Inn chak disap tangah an idor. Na Hai nicun khoimaw Saṭil ceoah a irelter i aṭhawl fawn rihhna. Umnak hngal loin an Inn leiah cun an kir ṭhan. Zan khuadei Sia ruah tuarin an tuar. An Lothlam sak acu i a Nupi nih; „Churte, Cangaikhom tia tluktal tein kan Lothlam va sa ve ca“ tiah ahei ti. Ui Chur cu Lo leiah akal. Lam pawng Sih (Cerh) cun Cangai cu ahei khorh pah. Cangaikhom cu Lo lak Chumhhmui cungah atar i Inn leiah atlung. Athai zingah Lo leiah an Nupa tein an kal. Lo an phak laiah Ui Chur nih; Uico kha hmaiah kalter chung hlah, ka Thlam aṭam sual lai“ tiah a Nupi cu ati. „Uico nih Thlam ṭam khawh Phung va si hlah“ tiah an Nu nih aleh. Lo cu an phan i Thlammui ruam cu ade ti lo. „Ui Chur, khuazei dah na Thlam sakmi cu asi“ tiah a Nupi nih ahal. A sakmi Thlam cu heh lo maw, tiah akawl. Hika Chumhmui cungah hin Cangaikhom cu ka tar ko. Uico nih aṭam i asi ko lai! Chumpurnu, hmaiah Uico kalter hlah ka in ti na ngaih lo nak“ tiah a Nupi cu ṭha lo tein asik i thahhrulh atimh. „Chur hrut tumpi, Baw chuak Minung, aho nih dah Cangaikhom cu Thlam dingah an sak tawn“ tiah ati. „Cangaikhom tiain Thlam va sa na ka ti ko kha teh“ tiah Ui Chur nicun thap lo ngaiin ati. A Nupi he cun Thlam cu rianrangin an sak cop. „Ui Chur, Fang rak pho law, zan leiah kan Inn pawng Tumpang kung Niceu zawn aum tikah Fang cu rak sute, Lo leiah ka kal lai“ tiah a Nupi nih a titak. Tumpang kung cu asang ngaimi asi. Tumpang kung can Ceuni tlak cu ahngak. Tumpang kung zawn Niceu aum bakin cun Nurel he Fang le Sum le Sumkhal cu a iphorh i Tumpang kung cungah akai. „Heh-lo-maw, tet-chet-law-maw, huiha hui“ tiko cun a Thlanhripi paih incun akai uahmah. Tumpang kung par aphak dengin ‚phung’ tiah atla.
|
Ui Chur cu athi ko. Caan sau ial hnuah ahun ihrim i anung ṭhan. A hung tho i; „Aize law, ka ihngilh karah Vuipi nih kek koin ka Lu zong a ka lamh deng, cu tia le cu ngaw Saineh cu!” ati i Sum tlaknak Neh cu khuaruah harin azoh. Zan leiah a Nupi cu ahung tlung. „U Chur, Fang cu na sune maw?“ tiah ahal. „Nurel piin Fang le Sum le Sumkhak tiin ka iphorh i Tumpang kung cungah ka su lai, tiah ka kai ipei ka tlak cu! ka ihngilh karah Sai lehlam nih ka Lu kek koin a ka lamh deng. Cu tia Saineh cu! hei zoh hmanh, tiah Sim tawneh cu ahei sawh piak. „Chur hrut, Baw chuak Minung, aho dah Tumpang kung cungah cun Fang asu tawn“ tiah rianrangin Fang cu a Nupi nih a suk. „Nangmah nipei Tumpang kung can Ni aum tikah rak sute na ka ti cu, Chumpurnu, Baw dawn Nu“ tiah a Mit sen senin azoh. Ui Chur nupi cu Thlano athei i Hai thor rumro a kain achuak. Ui Chur cu a Nupi nih Hai lawh afial i Hai lawh dingah Ram lakah akal. Cucun Thiahlei (Zulei) fate cu Haipum a kain a iseh i aṭum ahei hmuh. Ui Chur cu Hai kungah cun Haithei cu Bawm rang khat tein alawh. „Keimah nakin afa temi Thiahlei fate hmanh nih a chukbi lingin aṭum; ka chukbi lingin ka ṭum ve lai“ ati i Haithei pakhat cu a kain a iseh, Bawm rang cu a ibei. Haikung cu a chukbi lingin a ikuh i Lam khat hmanh atolh manh lo, atla. Athi hrulh. Ni khat cu a Nupi nih; „Ui Chur, Naute hi rak um. A rawlṭam tikah Banthla hi rak khaihte; Locul leiah Eibar zalh awkah ka va kalta lai“ tiah ati. Naute cu Banthla ka khaih lai, tiah Banthla cu ahun khai. Banthla cu thlum ngang ṭung kaw adolh khanh dih viar. Naute cu a rawlṭam celh loin aṭap. Ui Chur nicun a ioih seklen nain ṭah angawl hlei lo. A Lu amuai, a Takpum amuai, a Ngamnak dingin a ituah seklen ve. A ngam hlei lo, aṭah azual chin lemang. A Khuaruah ahar cang. A Lu tlung Lusip turmi cu ahun zoh i ka Fate hi a Lusip peimaw Hmachia nih atlunh ruangah asi ko hi teh, hitluk aṭah hi, tiah ati i a Lusip turmi cu Namte hmur harin ahlai. Bawhte ṭah cu adai. „Aa, a Hmahnai ka hlai piakin adam diam ko hita, ṭha tein a ihngilh kho cang ko hi!“ tiah a ihter i hnangamin aum. Zan leini tlaklai hrawngah a Nupi cu ahung tlung. „U Chur, Nau ta khuazeiah dah aum“ tiah ahal. „Chumpurnu naute Lusip zawnah Hmachia aum na hngalh lo, chunni tlaklam aṭap i Lungre theiin a ka tuah. Van sang auin ka um. Nam tein ka hlai piak i a Hnai vialte thiang hir hriarin ka lak hnu lawngah dai tein a ihngilh kho, a it ko“ tiah ati. A Nupi nicun Naute cu ava cawi. „Chur baw, Chur keu, Hranchiatangpa, na Fa na thah, athi asi hi. Khua pawngah va phumne ko“ tiah aṭap. Ui Chur zong cu a ṭap ve. Thlan ava cawh hnuah pherin a Fate cu azual i aput. Thlan hmun phak hlanah Pherzual awngin a Fate cu athlau ta. Thlan chungah cun Pherzual cu aphum. A hung kir leiah Thopaw nih a Ka khatin Ṭit ekmi Bawhte cu ahmuh. „Aize le, aho te Fa hme asi, a Ka khatin Faṭiak a ihmawm i a it ko, kanmah angrang, mi angrang“ ati i Inn leiah atlung. „Ui Chur, Naute cu ṭhain na phum maw?“ tiah ahal. „Ṭha tein Pherzual ningin ka phum ko. Ka hung kir leibel acun aho te Fa dik asi, Lam laiah Faṭiak a Ka khatin a ihmawm i aril ko“ tiah ati. A Nupi cu a Lung ahring i ava zoh tikah anmah Fate asi cu a hmuh. Amah nih ṭha tein ava vui ṭhan. Ui Chur cu ramvaih dingin akal, i a Feikawl a iput. Lungpang cungah Sazuk a ihngilh komi ahei hmuh. Ka Fale caah a nungin ka tlaih lai i Inn leiah ka phorh lai, tiah a Feikawl cu achiah i athli tein ahei pel diammam. A hun nam tikah Sazuk cu alau ciammam i thinphanin atli i Lungpang tangah atla. A vung ṭum hnawh i a Sa cu Paikawng khat tein ner le hrum lemangin aphorh. A phorhmi Sa nih Lam kam Thing le Ramhnah ahnor thluahmah. Sa nih ahnor mipaoh cu, „Sa nan duh ve maw zei“ ati i Zam khat duahmah cioin a pekhna. Inn ava phakah cun Zam hnihkhat lawng atang. „Sazuk ka thah i Lam piin Thinghnah le Rramhnah nih an ka hal ciammam i ka pek duahmah hna“ tiah a Nupi cu achimh. A Nupi nih cun; „Cu lawmmam hruh cu! Thingram nih Sa an ei bal lo, kan vung kawl ṭhan lai“ tiah ati i a Sa hleh tami vialte cu an vung phorh ṭhan dih. Voikhat cu a Nupi nih; „Ui Chur, na Hawile vu Tiva leiah an kal i Ca-uh (Tiuh) le Cangai hoihna an khorh. Nang na um sawhsawh ko. Na Fate haw haiin an um; an Hnapkher lawng an ituh. Tiva zongah Ca-uh tal va hrawng ve hme“ tiah ahei ti. „Sitak mu“ tiah ati i Paiper cu a ibei i Tiva leiah cun akal. Ca-uh cu a tlaihhna i a Paiper chungah as enhhna. Tiva cu sauial ahrawnh i a Paiper chungah cun Ca-uh cu asenh lemang. Zan leiah Inn leicun atlung. Inn phak lai a ingaih ngai, rianrang tein akal. Ha lemangin Inn chung cun avung lut. „Ka Paiper hun cawi, Ca-uh a khatin ka phorh hi!“ tiah thanuam ngaiin a Nupi cu ahun ti.
|
A Nupi nih a Paiper cu nam lemangin ahun cawi. An hun zoh cu zeihmanh aum lo. Khuazeiah dah mah zazong Ca-uh cu an tlau dih hnga?“ tiah khuaruah harin Ui Chur cu aum. A tlaihning le sanhning cu a Nupi nih ahal i achimh. Sanh hlowrh lawngin na sanhhna cu ta. Hi hnuah na tlaih le cang kain an El (Phei) hi ‚bap, bap’ tiah na khiah lai i na sanh lai“ tiah ati. Nikhat cu Tiva leicun Ui Chur cu akal ṭhan. A tlaihmi Ca-uh paoh cu an Ke kha a tlaihhna i ‚bap, bap’ tiah ati i a Paiper chungah cun asenh lemang i zan leiah atlung. A Nupi nih rianrang koin a Paiper cu ahun cawi. An hun zoh i zeihmanh aum lo. „Cuzong le cuzat ka tlaihmi Ca-uh cu khuazeiah dah atlau dih hnga?“ tiah a Nupi cu achimh. „Chur aa, Chur hrut, hruh tumpi; ‚Bap, bap’ tiah Ka chimin chim i Paiper chungah sanh ding asi ṭung lo. An El (Pheibom) peimaw khiah ding asi cu!“ tiah ṭha loin a mawhchiat. Ui Chur cu Ek a e. Thopaw nih a Ek cu an tlanh tung. Tlaih ahun timh hnaah khin ‚vuuu“ tiah an zuang dih. A Ektum nih ngan, a Ektum nenhmi Thopaw pakhat te atlaih. Mauthong chungah akhumh i a Vhin ṭha tein achinh. „Khua pakhat leiah akal. „Vuuu“ ka zuar ee“ tiah Khua lakah a au lemang. „Vuuu“ cu zeiko dah asi hnga?“ tiah an Khuaruah ahar i zoh dingin an ra lulhmalh. „Zeitin dah na zuar“ tiah an hal. „Sia pakhat khanin“ tiah a lehhna. „Kan zoh tuah lai tiah an ti. „Nan zoh i atlik sicun Sia nan ka kuan (liamh) lai“ tiah a tihna. Annih zong nicun; „Zei dah asi hnga?“ tiah ingaih ngaiin von ong colhhna kaw, ‚vuuu’ tiah azuang. „Kha teh ṭheo, ka in tihna lo maw, Sia ṭialṭum lo nan kuan (liamh) lai“ ati i amah Nawl tein Sia pakhat cu a itlaih i an Khua leiah atlung. Sia cu akal kho ti lo i Lam pawngah ahren tak. Athai zingah a Sia hren takmi hruai dingin akal. Pawpi nih arak seh i arak iei seklen ko. „Aho Uico senpi nih dah ka Sia hi arak iei seklen ko“ tiah azuan hnawh. „Cakei nicun; ‚Ngurrr’ tiah a Ni ahlih hnawh. „Ngur hlah, ngur lo hlah, ka Sia an eichap chapah cun maw“ ati i ahun zuan hnawh chih lemang. Cakei cu azam ve. Nikhat cu a Nupi nih a hnisukmi Hnisen cu Inntual i Bantlang cungah azar. Ui Chur cu zan leiah Lo leiin ahung tlung. Inntual i a phakah khin Hnisen cu ahmuh. „Inn tualah e, a Senmi aum ve, a ka seh lai hi e“ tiah auin lopher azam nguahmah. Voikhat cu Kawl leiah Cite aphor. Cite cu Bawm rang khat tein aphorh. Lam ṭim aphak cun a Rih acelh lo i akal kho ti lo. Thai zingah ka hung lakte lai ati i Lam pawng Thing tangah athuh. Ahun zoh i ahei hmuh. Mi nih an hmuh sual lai ati i alak ṭhan. Thing tang Hnahchawl tangah athuh. Hnahchawl cu ahun thai i alang. A langh ko ṭung, mi nih an ka lakpiak sual lai ati i alak ṭhan. Thuhnak akawl lemang. Ahnu bikah Tili chungah athuh, alang ti lo. Ka thuh khawh cang, alang ti lo, tiah hnangam ngaiin Inn leicun atlung. Athai zingah a Cite thuh lakah avung kal. Ti chungah cun Cite cu akawl i ahmu ti lo. Chun nitlak a ikawl seklen i ahmu lo; aum ti lo. A Cite chiah nakah cun Ngaikuang pakhat a vaklen komi ahmuh. Mahhi nih hinpei ka Cite vialte arak ei dih ko hi ati i a Thin harin atlaih. Inn leiah atlung i Darbel khap kuain fang khat ko athlak i Ngaikuang cu ahlor. Bel ahung tlawh cun a Ngaikuang sen hirhiar te cu Titlok nih ahun leh lemang. Cu Ngaikuang sen dawhte tehna cu an Sa athaw ko lai, pakhat pahnih, tiah arel lemang. Rawl ahmin cun Bel cu acawi i Innpa vialte cu thanuam ngaiin akawh dihhna. Mi ava sawm chungah a Fale nih Rawl an isuah i an rak ei. Ngaikuang zong cu an rak ei viar. Ui Chur le a Nupi le sawm mihna cu Rawl ei dingin an itim. Ui Chur nicun Rawl cu ahun suah lemang. Ngaikuang cu ahmu ti lo. „Khuazeiah dah kha zazong Ngaikuang hlormi an tlau thlu dih ṭung“ tiah ati i Rawl ei hngal loin Belkil zongin akhoih (ziah) dih.
|